อำเภอโพนพิสัย

ประวัติ

พระยาสุนธรธรรมธาดา (คำสิงห์ สิงห์ศิริ) เป็นบุตรของพระฤกษ์มนตรี และนางทองสี เกิดที่บ้านจอมนาง อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย เมื่อวันอังคาร ปีมะโรง เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2375 เมื่อ พ.ศ. 2380 เริ่มเรียนหนังสือไทยจากท่านครูหลักคำ จนเมื่ออายุครบบวชจึงได่อุปสมบทเป็นภิกษุในพระพุทธศาสนา 2 พรรษา ที่วัดจุมพล อำเภอโพนพิสัย จากนั้นได้เข้ารับราชการเป็นเสมียนนายกอง บัญชีอยู่กับเจ้าเมืองโพนพิสัย มีหน้าที่สำรวจไพร่พลและเตรียมเสบียงอาหารสมทบกองทัพหลวง ซึ่งไปจากพระนคร

พ.ศ. 2397 ได้เลื่อนตำแหน่งเป็นนายกองบัญชี

พ.ศ. 2398 ได้รับพระราชทานตราตั้งเป็นท้าวพรหมสาร

พ.ศ. 2401 ได้รับพระราชทานตราตั้งเป็นเจ้าเมืองประชุมพนาลัย (ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นเมืองบริคัณฑ์นิคม อยู่ฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง คือเมืองบริคัณฑ์ ในประเทศลาวปัจจุบัน) ได้รับบรรดาศักดิ์เป็นที่ พระศรีสุรศักดิ์สุนทร

พ.ศ. 2426 มีพวกฮ่อเข้ามาปล้มชายพระราชอาณาเขตทางแคว้วสิบสองจุไทย จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาราชวรานุกูล พระยาสุโขทัย เป็นแม่ทัพเกณฑ์ไพร่พลทางหัวเมืองตะวันออกเฉียงเหนือไปปราบฮ่อ พระศรีสุรศักดิ์สุนทร (คำสิงห์ สิงห์ศิริ) ได้ร่วมทัพหลวงเป็น แม่กองออกสู้รบปราบฮ่อ ถ้ามีข้าศึกมาย่ำยีอาณาเขตทางด้านนี้ ก็ได้รับมอบหมายให้เป็นแม่กองต่อต้านศึกด้วยทุกครั้ง จนเป็นที่พึงพอใจของทางราชการทุกครั้ง

พ.ศ. 2434 ได้ติดตามพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงประจักษ์ศิลปาคมข้าหลวงต่างพระอง๕มณฑลฝ่ายเหนือเข้าไปกรุงเทพฯ ถวายตัวเป็นมหาดเล็กหลวงในรัชกาลที่ 5 สังกัดกรมมหาดเล็กเวรสิทธิ์

พ.ศ. 2436 ได้รับแต่งตั้งให้เป็นแม่กองไปขัดตาทัพต่อสู้ฝรั่งเศสที่แก่งเกซึ่งเข้ามายึดดินแดนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงจนเหตุการณ์ด้านนี้สงบลง และดินแดนทางฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงตกไปเป็นเมืองขึ้นของฝรั่งเศส รวมทั้งเมืองบริคัณฑ์นิคมด้วย จึงโปรดเกล้าฯให้พระศรีสุรศักดิ์สุนทร (คำสิงห์ สิงห์ศิริ) อพยพครอบครัวผู้คนมาตั้งบ้านอยู่บ้านหนองแก้ว ริมฝั่งแม่น้ำโขงด้านตะวันตก แขวงเมืองโพนพิสัย และโปรดเกล้าให้ยกบ้านหนองแก้วขึ้นเป็น เมืองรัตนวาปี เมื่อ พ.ศ. 2437 ส่วนพระยาศรีสุรศักดิ์สุนทร (คำสิงห์ สิงห์ศิริ) พระราชทานบรรดาศักดิ์ให้เป็น พระรัตนเขตรักษา เจ้าเมืองรัตนวาปี คนแรก

พ.ศ. 2436 ได้โปรดเกล้าฯให้ตราพระราชบัญญัติลักษณะการปกครองท้องที่ ร.ศ.116

พ.ศ. 2440 พระราชทานตราตั้งให้ พระรัตนเขตรักษา (คำสิงห์ สิงห์ศิริ) เป็นพระยาโพนพิสัยสรเดช เจ้าเมืองโพนพิสัย ตามนามเมือง และยุบเมืองรัตนวาปีเป็นอำเภอสังกัดเมืองอุดรธานี ต่อมาทางราชการก็ยุบเมืองโพนพิสัยเป็นอำเภอ ขึ้นกับเมืองหนองคาย

พ.ศ. 2544 เป็นแม่กองสมทบกองทัพหลวงไประงับเหตุเรื่องผีบาปผีบุญที่เมืองอุดรธานี เมืองสกลนคร และเมืองนครพนม จนเหตุการณ์สงบเรียบร้อย นอกจากนี้ยังเป็นแม่กองไรงับเหตุที่พวกเงี้ยวก่อการจราจลทางเมืองบ่อแต และเมืองแทนท้าว ในท้องที่อำเภอด่านซ้าย อำเภอท่าลี่และอำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ได้รับตราเป็นบำเหน็จ 2544

ส่วนการปฏิรูปการปกครองตามระบบเทศาภิบาลนั้นก็ดำเนินต่อไป จนเมื่อยุบเมืองโพนพิสัยเป็นอำเภอแล้วพระยาโพนพิสัยสรเดช (คำสิงห์ สิงห์ศิริ) ดำรงตำแหน่งเป็นนายอำเภอโพนพิสัย ตั้งแต่ปี 2450 จนกระทั่ง ปี 2459 จึงออกจากราชการเพื่อรับพระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 500 บาท เนื่องจากพระยาโพนพิสัยสรเดช (คำสิงห์ สิงห์ศิริ) มีความดีความชอบต่อแผ่นดินมาแต่อดีต พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 จึงทรงะรักระณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น พระยาสุนทรธรรมธาดา เป็นต้นตระกูล “สิงห์ศิริ” เป็นเกียรติยศต่อวงศ์ตระกูลสืบไป

พ.ศ. 2449 พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย มาตรวจราชการในเขตมณฑลอุดร และได้เปลี่ยนฐานะเมืองโพนพิสัย เป็นอำเภอโพนพิสัย ขึ้นกับจังหวัดหนองคายจนถึงปัจจุบัน

วันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2515 แยกพื้นที่ตำบลโซ่ ตำบลศรีชมพู และตำบลหนองพันทา อำเภอโพนพิสัย ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอโซ่พิสัย ขึ้นกับอำเภอโพนพิสัย

วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2521 แยกพื้นที่ตำบลปากคาด ตำบลหนองยอง และตำบลนากั้ง อำเภอโพนพิสัย ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอปากคาด ขึ้นกับอำเภอโพนพิสัย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอโพนพิสัยมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับแขวงบอลิคำไซ (ประเทศลาว) และอำเภอรัตนวาปี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเฝ้าไร่
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอบ้านดุง อำเภอสร้างคอม และอำเภอเพ็ญ (จังหวัดอุดรธานี)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองหนองคาย และนครหลวงเวียงจันทน์ (ประเทศลาว)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอโพนพิสัยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 11 ตำบล 159 หมู่บ้าน ได้แก่

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอโพนพิสัยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลโพนพิสัย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลจุมพล
• เทศบาลตำบลสร้างนางขาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสร้างนางขาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลจุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจุมพล (นอกเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลวัดหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกุดบง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดบงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชุมช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมช้างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเหล่าต่างคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเหล่าต่างคำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาหนัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาหนังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเซิม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเซิมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโพธิ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านผือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านผือทั้งตำบล

การศึกษา

อำเภอโพนพิสัยมีโรงเรียนในระดับมัธยมศึกษาและอาชีวะศึกษา 16 แห่ง ได้แก่

• โรงเรียนชุมพลโพนพิสัย เป็นโรงเรียนประจำอำเภอ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลจุมพลและเป็นโรงเรียนหัวหน้าสหวิทยาเขตพิสัยสรเดช
• โรงเรียนกุดบงพิทยาคาร ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลกุดบง
• โรงเรียนเซิมพิทยาคม ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลเซิม
• โรงเรียนนาหนังพัฒนศึกษา ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลนาหนัง
• โรงเรียนปากสวยพิทยาคม ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลวัดหลวง
• โรงเรียนร่มธรรมานุสรณ์ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลเหล่าต่างคำ
• โรงเรียนบ้านนาเพียงใหญ่ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลจุมพล(โรงเรียนขยายโอกาส)
• โรงเรียนบ้านโพธิ์ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลบ้านโพธิ์(โรงเรียนขยายโอกาส)
• โรงเรียนบ้านคำปะกั้ง ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลบ้านโพธิ์(โรงเรียนขยายโอกาส)
• โรงเรียนบ้านเชียงอาด ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลเหล่าต่างคำ(โรงเรียนขยายโอกาส)
• โรงเรียนบ้านผือ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลบ้านผือ(โรงเรียนขยายโอกาส)
• โรงเรียนบ้านบัว ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลชุมช้าง(โรงเรียนขยายโอกาส)
• โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๒๗ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของตำบลจุมพล
• โรงเรียนบัณฑิตศึกษา เป็นโรงเรียนเอกชนที่เปิดสอนตั้งแต่ระดับเตรียมอนุบาล-ม.3
• โรงเรียนเทคโนโลยีโพนพิสัย (ปัจจุบันได้เปลี่ยนฐานะเป็นวิทยาลัยเทคโนโลยีโพนพิสัย)
• วิทยาลัยเทคโนโลยีบริหารธุรกิจรักไทย โพนพิสัย

โรงเรียนเอกชน 3 แห่ง ได้แก่

• โรงเรียนอนุบาลเธียรวนนท์ เป็นโรงเรียนเอกชนที่เปิดสอนตั้งแต่ระดับชั้น เตรียมอนุบาล-ป.6
• โรงเรียนสันติรักษ์ เป็นโรงเรียนเอกชนที่เปิดสอนตั้งแต่ระดับชั้น เตรียมอนุบาล-ป.6
• โรงเรียนอนุบาลบ้านบัณฑิตน้อย เป็นโรงเรียนเอกชนที่เปิดสอนตั้งแต่ระดับชั้น เตรียมอนุบาล-ม.3

เศรษฐกิจ

ในอำเภอโพนพิสัยมีธนาคาร 8 แห่ง ได้แก่

• ธนาคารกรุงเทพ
• ธนาคารทหารไทย
• ธนาคารออมสิน
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร
  • สาขาโพนพิสัย
  • สาขาเซิม
• ธนาคารไทยพาณิชย์
• ธนาคารกรุงไทย
• ธนาคารกสิกรไทย

มีตลาดสด 5 แห่ง ได้แก่

• ตลาดสด ช.เจริญ
• ตลาดสดจอมนาง
• ตลาดสดโพนบก
• ตลาดสดวัดหลวง
• ตลาดสดเทศบาลตำบลโพนพิสัย

การคมนาคม

อำเภอโพนพิสัยมีรถโดยสารประจำทางที่ผ่านดังนี้

• สาย 224 อุดรธานี-นครพนม
• สาย 228 หนองคาย-บ้านแพง
• สาย 943 บริษัท 407 พัฒนา จำกัด กรุงเทพ-บึงกาฬ
• สาย 943 บริษัท แอร์อุดร จำกัด กรุงเทพ-บึงกาฬ
• สาย 4193 หนองคาย-ปากคาด

การรักษาพยาบาล

อำเภอโพนพิสัยมีโรงพยาบาลของรัฐและเอกชนจำนวน 2 แห่ง(ไม่รวมคลีนิคต่างๆ)

• โรงพยาบาลโพนพิสัย (รัฐบาล)
• โรงพยาบาลพิสัยเวช (เอกชน)

ศาสนา

อำเภอโพนพิสัยมีวัดในพระพุทธศาสนา ดังนี้

• วัดไทย ตั้งอยู่ริมแม่น้ำโขง ติดถนนพิสัยสรเดช ในเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย
• วัดจุมพลเมือง ตั้งอยู่ริมแม่น้ำโขง ติดถนนพิสัยสรเดช ในเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย
• วัดยอดแก้ว ตั้งอยู่ติดถนนพิสัยสรเดช ในเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย
• วัดจอมทอง ตั้งอยู่ติดถนนพิสัยสรเดช ในเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย
• วัดภิรมย์ยาราม ตั้งอยู่ติดถนนภิรมย์ยาราม ในเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย
• วัดมณีโคตร ตั้งอยู่ถนนจุมพล-ทุ่งธาตุ ในเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย เป็นที่ประดิษฐานหลวงพ่อพระเสี่ยง พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองโพนพิสัย
• วัดศรีเกิด ตั้งอยู่ถนนพิสัยสรเดช

วัดในคริสต์ศาสนา

• วัดพระศรีหฤทัย ตั้งอยู่บ้านดอนโพธิ์ หมู่ 14 เขตองค์การบริหารส่วนตำบลจุมพล

คริสตจักรแบ๊พติสท์โพนพิสัย ตั้งอยู่ที่ ริมแม่น้ำโขง บ้านจอมนาง

การท่องเที่ยว

• ตลาดไทย-ลาว ตั้งอยู่ริมแม่น้ำโขง ในเขตเทศบาลตำบลโพนพิสัย เปิดเฉพาะ วันอังคารและวันเสาร์ เวลา 06.00 น.-13.00น.
• นมัสการหลวงพ่อใหญ่วัดไทย และลอดถ่ำพญานาค
• ประเพณีสงกรานต์ สรงน้ำหลวงพ่อพระเสี่ยงคู่บ้าน และ ขบวนแห่คุ้มวัดแต่ละคุ้ม ณ ถนนพิสัยสรเดช
• ประเพณีบุญเดือน 6 แห่บั้งไฟ และจุดบั้งไฟล้าน ตรงกับวัน ขึ้น 15 ค่ำเดือน 6
• ประเพณีแห่เทียนพรรษา ตรงกับวัน แรม 1 ค่ำเดือน 8
• เชิญชมบั้งไฟพญานาคปรากฏการณ์ธรรมชาติ ตรงกับวัน ขึ้น 15 ค่ำเดือน 11
• ประเพณีแข่งเรือยาว
• ประเพณีลอยกระทง วันเพ็ญเดือน 12

ที่มา https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%82%E0%B8%9E%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%A2